Cao nguyên Vân Hòa được xem như 1 góc Đà Lạt của tỉnh Phú Yên do khí hậu tại đây mát mẻ quanh năm. Vân Hòa nằm ở độ cao 400m so mang mực nước biển, nằm trên tỉnh lộ số 643 Hòa Đa đi Tân Lương, Trà Kê.
Cao nguyên bao gồm những xã Sơn Xuân – Sơn Long và Sơn Định. Vân Hòa thoáng mát, phủ đầy rừng xanh và đồng cỏ còn đa dạng hoang sơ. Tại đây mang ngôi làng nhỏ cộng tên Vân Hòa thuộc xã Sơn Long, huyện Sơn Hoà – tại Phú Yên. Ngày trước, làng Vân Hoà sở hữu đa dạng cánh rừng nguyên sinh mang rộng rãi loài hoa lan hiếm như Hồ Điệp, Tai Tượng, Kim Điệp…
Đặc sản nức tiếng của Vân Hòa là mít và thơm. Mít Vân Hòa ngọt, dòn, vàng ươm màu mật ong; thơm Vân Hòa ít mắt, ngọt. Từ hai loại nông sản này, nhân dân đã tạo ra món mắm đặc sắc không nơi nào có được. các sản vật với đậm bản sắc tại Phú Yên được bán ở khắp nơi tại cao nguyên Vân Hòa, đặc biệt là ở chợ Đồn.
ngoài ra, làng còn với 1 loại trái cây rừng là trái đỏ. tới mùa trái chín đỏ, mọc dày thành từng chùm từ gốc lên đến tận nách thân, trông rất đẹp mắt. đến Vân Hòa vào dịp cuối xuân, đầu hạ, đường râm mát bóng cây, tiếng ve rền rỉ ngân nga.
Vân Hòa chỉ đông dân ở Chợ Đồn, dân chúng tập trung quanh chợ và rải rác trong vùng sâu, trên những triền dốc thoai thoải. Xưa nay, thổ sản chính tại đây là thơm, mít trồng quanh đó vườn trên các sườn núi do thổ nghi hợp mang cây này. Giống mít sở hữu tàn lá sum sê phủ kín núi đồi, dưới gốc mít thì trồng thơm. Thơm Chợ Đồn trái không to nhưng tròn, mắt to, ruột màu hồng không tái nên nổi tiếng. những năm 1960 về trước, vườn ở Vân Hòa, Phong Cao, Lương Sơn đến thời vụ những nới đi ngựa, xe gánh gồng về tìm thơm, mít, trái đỏ siêu tấp nập.
Truyền thuyết nhắc rằng ngày xưa, rừng Vân Hòa bổng xuất hiện 1 con thuồng luồng hung dữ. Nó sống trong 1 loại hang sâu, nay gọi là hang Thuồng Luồng. Con quái vật này to to khác thường, dài tới hơn trăm bước chân, thân hình lớn bằng gốc bằng lăng bốn người giang tay ôm không hết, mình đầy gai và vẩy lấp lánh lân tinh. Hàng đêm, quái vật thường bò ra khỏi hang vào tận trong làng bắt gà vịt, rồi heo dê, đến trâu bò và bắt cả người lớn trẻ con ăn thịt. vì thế phải dân làng đối phó bằng cách bỏ nhà, leo lên các ngọn cây to cao để lẩn giảm thiểu.
một ngày kia mang người mách rằng, làng Thượng với 1 người đàn ông, góa vợ, chỉ với 1 đứa con trai, chuyên nghề bắn nỏ, sở hữu thể trừ được con quái vật. Dân làng Vân Hoà bèn cử người khăn gói ra đi, thỉnh mời ông đến cứu giúp. Sau trong khi nghe câu chuyện, ông nhận lời và lập tức lên đường mang người con trai, mang theo cung tên.
đến làng, cha con ông Chăm Mùng cộng dân làng cất 1 chòi cao bằng những cột gỗ ké thật chắc canh chừng ác thú. một tháng hai tháng rồi ba tháng… trôi qua, con thuồng luông vẫn biệt dạng, khiến ông Chăm Mùng thất vọng gói ghém hành lý trở về buôn cũ. khi ông vừa bước xuống khỏi bậc thang cuối cộng, đặt chân lên mặt đất bỗng nhiên mùi hôi thối xông lên nồng nặc, con thuồng luồng lao ra như mũi tên, nhằm thẳng chỗ ông đứng phóng đến.
Ông Chăm Mùng giương cung nhắm vào hai mắt thuồng luồng bắn làm cho nó đau đớn và hung tợn hơn, quật đuôi làm lung lay mẫu chòi đứa con trai ông còn đang đứng trên ấy. Bắn hết tên cũng chỉ nó bị mù, quẫy mạnh cả thân hình làm thành một một vệt dài sâu tựa lòng con suối lớn (sau này dân làng Vân Hòa gọi là suối ông Năm (ông Chăm? Sau này, trong khi ra đời nông trường cà phê Vân Hòa chiếc hố này được vét sâu và rộng đến mấy dòng tây khiến hồ cất nước tưới cho cây cà phê). Cuối cùng, quái vật ngã gục bằng 1 mũi nỏ tẩm độc trúng ngay đầu.
Sau khi trừ khử được con ác thú, cha con ông Chăm Mùng cáo từ dân làng trở về buôn cũ. Về sau khi ông chết, mỗi khi cúng thổ trạch, gia tiên, ngày lễ tết… người dân làng Vân Hòa đều sắm 1 mâm riêng để dâng cúng vong linh ông gọi là mâm cơm cúng "phụ tử Chăm Mùng". Tục lệ này kéo dài mãi đến những ngày vừa qua mới bỏ hẳn.
Để tới đây: Từ thành phố Tuy Hòa, các bạn theo Quốc lộ 1A đi về hướng Bắc khoảng 14 km. tới thôn Hòa Đa sẽ gặp ngã 4 Hòa Đa, rẽ trái theo đường ĐT 643 ngược lên hướng Tây khoảng 25 km sẽ tới cao nguyên Vân Hòa.
Tag: tour du lịch Phú Yên
